در گذشته ساز یا عاشق و طرفدار پرشور داشت یا به سنت خانوادگی از نسلی به نسل دیگر می‌رسید. امروز در خانواده‌ی مدرن دست‌کم یک نفر باید نواختن یک آلت موسیقی را بلد باشد. البته بحث علاقه و استعداد هنوز مطرح است، به هر حال همه استعداد هنری یا موسیقایی ندارند. اما علم مدرن چیز دیگری می‌گوید. مثلاً می‌گوید شخص دست‌کم نواختن یک ساز را باید بلد باشد حتی در حد مبتدی بنوازد. گویا برای تمرین ذهن خوب است. به هر حال یک مهارت است و مهارت هم تمرین می‌خواهد و تمرین برای ما خوب است. به همین خاطر است که امروزه خانوادهها همان‌طور که فرزندشان را به یک کلاس ورزش خاص می‌فرستند، در کنار سایر آموزش‌های رسمی، ساز و موسیقی هم را در دستور کار قرار می‌دهند. بعضی از این خانوادهها وقتی با مرکز هنرهای موسیقایی تماس می‌گیرند، می‌دانند که دوست دارند چه سازی را یاد بگیرند. اما گاهی هم نمی‌دانند؛ اگر جزو آن دسته هستید که نمی‌دانید می‌توانید پیش از تصمیم‌گیری درباره‌ی انتخاب ساز برای خود یا فرزندتان، این پرسش‌ها را در نظر بگیرید.
۱) مهم‌ترین پرسش: خودتان (یا فرزندتان) می‌خواهید چه سازی را یاد بگیرید؟
شاید شما جذب طنین (timbre) خاصی شوید، یعنی صدا یا آوای متمایزی که یک ساز تولید می‌کند. طنین چیزی است که صدای ترومپت را از صدای ویولن متمایز می‌کند، حتی اگر یک نت یکسان را بنوازید. (تلفظ آن TAM-ber است، نه TIM-ber).
برای کودکانی که با سازهای متفاوت آشنا نیستند، ببینید چه صدایی بیشتر از همه علاقه‌شان را جلب می‌کند. اگر صدای ویولن را بشنوند، کارشان را متوقف می‌کنند؟ صدای پیانو؟ یا صدای آواز کسی؟ آیا ادای نواختن یک ترومپت یا فلوت یا ویولن را درمی‌آورند؟ آیا جذب نوع مشخصی از موسیقی یا سازهای خاصی می‌شوند؟
اگر سلیقه‌شان کلی‌تر است، راه‌هایی هست که بتوانیم راهنمایی‌شان کنیم. بعضی کودکان دقیقاً می‌دانند دوست دارند چه صداهایی تولید کنند؛ دیگران نیاز دارند کمی آزمون و خطا کنند.
۲) آیا باید قبل از سازهای دیگر، با پیانو شروع کنم؟
مهم نیست دیگران چه می‌گویند، هیچ «باید»ی در این زمینه وجود ندارد. پیانو برای شروع، سازی عالی است، فارغ از اینکه سفر موسیقایی‌تان شما یا فرزندتان را به کجا خواهد برد. پیانو یک پایه‌ی عالی برای آموزش خواندن موسیقی، یادگیری تئوری‌های پایه و آشنایی با ادبیات خارق‌العاده‌ای از موسیقی است.
به‌علاوه، پیانو سازی عالی با رپتواری فوق‌العاده است. پیانو یاد بگیرید تا ماجراجویی‌های موسیقایی‌تان را شروع کنید، یا پیانو یاد بگیرید تا بهترین پیانیست ممکن شوید. اما اصلاً مجبور نیستید قبل از شروع کار با سازهای دیگر، پیانو بنوازید.
۳) آیا کس دیگری باید برای من یا فرزندم ساز انتخاب کند؟
گاهی این جمله را می‌شنویم: «رهبر گروهم گفته که لب‌هایم به درد نواختن ترومپت (یا فلوت و غیره) نمی‌خورد. این حقیقت دارد؟»
خب. این مسئله‌ای پیچیده است، چون ممکن است حقیقت داشته یا نداشته باشد. تعیین ساز برای هنرجویان با توجه به آناتومی صورت‌شان بدون اینکه به آن‌ها فرصت تلاش‌کردن بدهیم، راه درستی نیست.
گاهی رهبران یک گروه یا ارکستر، هنرجوها را تشویق به انتخاب سازهایی می‌کنند که خودشان برای تکمیل گروه یا ارکستر لازم دارند. فلوت زیاد داریم؟ ساکسوفون آلتو یا ابوا را امتحان کن! ویولن زیاد داریم؟ چطور است با ویولن‌سل شروع کنی؟ این رویکرد چندان هنرجومحور نیست، و هنرجوها اغلب دوباره به سمت سازهایی برمی‌گردند که از ابتدا جذب‌شان کرده بود.
۴) می‌توانم سازهای مختلف را امتحان کنم و بعد یکی را انتخاب کنم؟
البته لازم است که روی یک ساز موسیقی، کلاس، کتاب و محتوا، سرمایه‌گذاری کنید. می‌توانید البته اگر توانایی مالی‌اش را دارید سازهای مختلف را امتحان کنید و بعد ببینید کارتان به کجا می‌رسد. ممکن است بخواهید درس‌تان را ادامه دهید، یا کلاً ساز دیگری انتخاب کنید.
۵) راهنمایی خاص درباره‌ی سازها، با توجه به سن هنرجو
کودکان خردسال سه تا شش سال: انگشتان‌شان کوچک است و در حال رشد حرکتی هستند. پیانو، ویولن، ویولن‌سل و گیتار سازهای خوبی برای کوچولوها هستند. و روش سوزوکی راه خوبی برای معرفی کودکان خردسال به نواختن ساز است.
دبستان: دبستان زمان خوبی برای شروع گیتار، درام، یا سازهای هست که در گروه‌ها یا ارکسترهای سنتی دیده نمی‌شوند.
راهنمایی / دبیرستان: اگر فرزندتان نتوانسته باشد زودتر از این مقطع یک ساز موسیقی را شروع کنند، خیلی دیر نیست. بسیاری از هنرجوها پیانو یا گیتار را انتخاب می‌کنند، و دیگران یک ساز جدید یاد می‌گیرند یا سازشان را تغییر می‌دهند. وقت خوبی برای جست‌وجو است.
بزرگسال: تعداد مراجعان بزرگسال به طرز غریبی در مراکز هنری زیاد است و معمولاً می‌خواهند موسیقی را از سر بگیرند یا به‌عنوان تازه‌کار، شروع به یادگیری کنند. بزرگسالی هم وقت خوبی برای جست‌وجو، تغییر ساز، بهبود مهارت‌ها یا شروع اجراهای گروهی است.
پا به سن گذاشته: قطعاً هرگز برای یادگیری ساز یا آواز، دیر نیست. از قضا دوران بازنشستگی به خاطر وقت آزاد زیادی که در اختیار افراد قرار می‌دهد می‌تواند وقت مناسبی برای یادگیری یک ساز باشد. رنگ تازه‌ای به زندگی می‌بخشد.
منبع: centerformusicalarts
