۱۰ تصویر واقع‌گرایانه از شخصیت‌های جامعه‌ستیز در فیلم‌های سینمایی

وقتی به شخصیت‌های جامعه ستیز در فیلم‌های سینمایی فکر می‌کنید، به یاد چه کسی می‌افتید؛ هانیبال لکتر یا مایکل مایرز؟ چه چیزی می‌تواند از یک نفر موجودی روانی یا سایکوپت (psychopath) بسازد؟ آیا از کشتن انسان‌های دیگر لذت می‌برند یا نگاه عمیق‌تری به جهان دارند؟ با نگاهی به فیلم‌های ترسناک متوجه می‌شویم در بیش‌تر آن‌ها شخصیت دیوانه‌ای وجود دارد که تنها هدفش سوزاندن و از بین‌بردن جامعه‌ی اطرافش است که گاهی می‌تواند به وسعت جهان باشد. با این حال بسیاری از این شخصیت‌ها به شدت کلیشه‌ای و تک بعدی هستند.

جالب است بدانید بسیاری از شخصیت‌های جامعه‌ستیز در فیلم‌های سینمایی، اساسا ربطی به ژانر وحشت ندارند. همیشه ویژگی بارز یک دیوانه‌ی تمام عیار میل بی‌حد و حصرش به کشتن بی‌گناهان نیست بلکه به گفته‌ی محققان و روان شناسان جامعه‌ستیزی آن‌ها گاهی اصلا به کشتار ختم نمی‌شود و ابعاد دیگری پیدا می‌کند. در ادامه به سراغ ۱۰ فیلم می‌رویم که تصویر بسیار واقع‌گرایانه‌ای از شخصیت‌های جامعه‌ستیز را به مخاطبان ارائه کردند.

۱۰- آلونزو هریس در فیلم «روز تعلیم» (Training Day)

• سال انتشار: ۲۰۰۱
• کارگردان: آنتوان فوکوآ
• بازیگران: دنزل واشنگتن، ایتن هاک، شارلوت آیانا، هریس یولین
• امتیاز IMDb فیلم: ۷.۷ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۷۴ از ۱۰۰

در ابتدای فهرست به سراغ افسر پلیس فاسد آلونزو هریس با بازی دنزل واشنگتن می‌رویم. او مربی یک افسر جوان تازه‌وارد با بازی ایتن هاک است و باید در یک روز چم و خم کار را به او آموزش دهد اما به قدری بی‌اخلاق و جامعه‌ستیز است که پلیس جوان نگون‌بخت را به نابودی می‌کشاند و او را از نظر ذهنی و اخلاقی آزمایش می‌کند.

چیزی که آلونزو را در فهرست شخصیت‌های جامعه ستیز در فیلم‌های سینمایی قرار می‌دهد بی‌احترامی‌اش به هنجارهای اجتماعی و البته توانایی‌های شیطانی‌اش در استثمار دیگران است. سایکوپت‌ها معمولا تمام تلاششان را می‌کنند تا نقطه ضعفی را در طرف مقابل پیدا کنند و بعدها برای رسیدن به اهدافشان از آن استفاده کنند. برای آن‌ها تعاملات اجتماعی به نبرد اراده‌ها شباهت بیش‌تری دارد، آلونزو شخصیتی است که در این کار عملکرد فوق‌العاده‌ای دارد. عملکرد دنزل واشنگتن در این نقش به اندازه‌ای واقع‌گرایانه بود که نامزدی جایز اسکار را برایش به ارمغان آورد.

۹- کاترین ترامل در «غریزه‌ی اصلی» (Basic Instinct)

• سال انتشار: ۱۹۹۲
• کارگردان: پل ورهوفن
• بازیگران: مایکل داگلاس، شارون استون، جین تریپل هورن، جورج دزوندزا
• امتیاز IMDb فیلم: ۷ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۵۷ از ۱۰۰

کاترین ترامل با بازی شارون استون یک نویسنده و روان‌پزشک است که خودش را در دردسر جدی می‌اندازد اما حتی یک لحظه هم وحشت نمی‌کند و به اقدامات دیوانه‌وارش ادامه می‌دهد. در نهایت مشخص می‌شود او خیلی بیش‌تر از چیزی که وانمود می‌کرد بر دیگران سلطه داشت و پلیس‌ها را مثل عروسک خیمه‌شب‌بازی به هر مسیری که دوست داشت، هدایت می‌کرد. شخصیت کاترین در «غریزه‌ی اصلی ۲» به عنوان یک معتاد به خطر تشخیص داده شد که تمایل دارد مخاطرات دیوانه‌واری را به جان بخرد تا در نهایت ثابت کند می‌تواند از پس همه‌ی آن‌ها برآید.

او ممکن است یکی از واقع‌بینانه‌ترین شخصیت‌های جامعه ستیز در فیلم‌های سینمایی نباشد اما یک ویژگی مهم و قابل توجه دارد مثل استعداد ژنتیکی‌اش برای ترساندن دیگران. کاترین حاضر است برای رسیدن به ذره‌ای هیجان، ریسک‌های زیادی را به جان بخرد و متاسفانه شیطنت‌هایش اغلب به ضرر دیگران تمام می‌شود.

۸- گوردون گکو در «وال استریت» (Wall Street)

• سال انتشار: ۱۹۸۷
• کارگردان: الیور استون
• بازیگران: مایکل داگلاس، چارلی شین، داریل هانا، ترنس استامپ، مارتین شین
• امتیاز IMDb فیلم: ۷.۳ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۷۹ از ۱۰۰

آن چه در مقدمه‌ی مقاله گفته شد را به خاطر بیاورید؛ قرار نیست همه‌ی شخصیت‌های جامعه ستیز به کشتار اطرافیانشان دست بزنند. در تجزیه و تحلیل‌هایی که روی این دسته از شخصیت‌ها انجام شده، این نتیجه به دست آمد که بعضی از آن‌ها مشاغل عادی مثل مدیرعامل، وکیل، فروشندگی و کار در رسانه را تجربه می‌کنند و درست در همین نقطه است که سر و کله‌ی گوردون گکو از «وال استریت» پیدا می‌شود.

جالب است بدانید مطالعات نشان می‌دهد ۴ تا ۱۲ درصد از مدیرعامل‌های کمپانی‌های بزرگ، درصدی از جامعه‌ستیزی را بروز می‌دهند مثل ایلان ماسک معروف. گوردون گکو در «وال استریت» برای افرادی که تحت تاثیرش قرار داشتند یک موجود ستمگر تمام عیار بود که در کمال تعجب همه‌ی کارهایش با تایید اطرافیانش همراه می‌شد. او ترکیب ناسالمی از شستشوی مغزی و جذابیت بود و البته به یاد بیاورید که بسیاری از روانی‌های عصر معاصر انسان‌های به غایت جذابی هستند!

۷- جردن بلفورت در «گرگ وال استریت» (The Wolf of Wall Street)

• سال انتشار: ۲۰۱۳
• کارگردان: مارتین اسکورسیزی
• بازیگران: لئوناردو دی کاپریو، جونا هیل، مارگو رابی، متیو مک‌کانهی، کایل چندلر، راب راینر
• امتیاز IMDb فیلم: ۸.۲ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۸۰ از ۱۰۰

اگر گوردون گکو به عنوان یک استاد شستشوی مغزی وال استریت در این فهرست جای دارد پس باید جایگاهی را هم در اختیار جردن بلفورت قرار دهیم. وقتی این دو شخصیت را با یکدیگر مقایسه می‌کنیم به نقاط مشترک بسیاری می‌رسیم؛ هر دو هیچ بویی از انسانیت نبردند، هر دو به خاطر حرص و طمعشان به دیگران آسیب می‌رسانند اما چیزی که بلفورت را به مراتب وحشتناک‌تر می‌کند این است که او یک شخصیت واقعی است و همه‌ی اقدامات شرورانه‌ای که در فیلم به تصویر کشیده شده را واقعا مرتکب شده است.

او تعریف آکادمیک و کاملی از یک جامعه‌ستیز موفق است که خوشبختانه به خاطر جنایت‌هایش دستگیر شد. علیرغم آسیب‌های بسیاری که به خودش هم وارد شد بسیاری معتقدند هنوز آن طور که باید و شاید مجازات نشده.

۶- جیمز باند در فرانچایز «جیمز باند» (James Bond)

• سال انتشار: ۱۹۶۲ تا ۲۰۲۱
• کارگردان: ترنس یانگ، گای همیلتون و …
• بازیگران: شان کانری، جورج لازنبی، راجر مور، تیموتی دالتون، پیرس برازنان، دنیل کریگ

این گزینه کمی غافلگیرکننده است اما اگر عمیقا به شخصیت جیمز باند فکر کنید به نتایج جالبی می‌رسید. حداقل با استناد به گفته‌های اف بی آی در شخصیت جیمز باندِ شان کانری به عنوان یک مامور امنیتی باگ‌های بسیاری وجود دارد. جیمز باند بسیار بی‌بند و بار است و کنترل کمی بر رفتارهایش دارد. او همچنین با کمبود شدید همدلی دست و پنجه نرم می‌کند و یکی از سنگدل‌ترین ماموران امنیتی تاریخ سینما لقب گرفته است.

جیمز باند مردم را با روش‌های خلاقانه‌ای به قتل می‌رساند که حتی شخصیتی مثل جیسون ورهیز هم می‌تواند نبوغش در کشتار را تحسین کند. با این اوصاف عجیب نیست که اف بی آی او را در فهرست افراد تحت نظر قرار دهد. در هر صورت حتی مقابل بدترین شرورهای دنیا هم باید اندکی همدلی از خودش نشان دهد.

۵- هدرا کارلسون در «زن سفید مجرد» (Single White Female)

• سال انتشار: ۱۹۹۲
• کارگردان: باربت شرودر
• بازیگران: بریجیت فوندا، جنیفر جیسن لی، استیون وبر، پیتر فریدمن
• امتیاز IMDb فیلم: ۶.۴ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۵۳ از ۱۰۰

در مطالعه‌ای که روی بیش از ۴۰۰ فیلم برای پیدا کردن بهترین شخصیت‌های جامعه ستیز در فیلم‌های سینمایی انجام شد تنها ۲۱ درصد از آن‌ها زن بودند و از میان همه‌ی آن‌ها هدرا کارلسون در دسته‌ی زنانی قرار گرفت که از تمایلات جنسی‌شان برای در خطر انداختن دیگران استفاده می‌کنند.

یکی از ویژگی‌های او و سایر سایکوپت‌ها این است که به شکل بیمارگونه‌ای دروغ می‌گویند و در این کار آنقدر خوب عمل می‌کنند که شنونده به خودش و آگاهی‌اش شک می‌کند. روان‌شناسی به نام پرستون نی می‌گوید بسیاری از سایکوپت‌ها برای به دست آوردن یک رابطه شروع به دروغ گفتن می‌کنند و مهم نیست که این دروغ‌ها چقدر پوچ و بی‌خود باشند. هدرا به همان اندازه‌ای که در دروغ گفتن خوب عمل می‌کند، به شدت شرور است و از جمله شخصیت‌هایی است که نمونه‌اش را دیدم و بسیار واقعی به نظر می‌رسد.

۴- جوکر در «شوالیه‌ی تاریکی» (The Dark Knight)

• سال انتشار: ۲۰۰۸
• کارگردان: کریستوفر نولان
• بازیگران: کریستین بیل، مایکل کین، هیث لجر، گری اولدمن، آرون اکهارت
• امتیاز IMDb فیلم: ۹ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۹۴ از ۱۰۰

با استناد به گفته‌های اف بی آی جوکر با بازی درخشان هیث لجر واقع‌گرایانه‌ترین تصویری است که تا امروز از شخصیت‌های جامعه ستیز در فیلم‌های سینمایی ارائه شده است. مطمئنا «شوالیه تاریکی» کریستوفر نولان بر اساس داستانی کمیکی ساخته شده و مملو از صحنه‌های اکشن تخیلی است با این حال وقتی از همه‌ی این موارد چشم‌پوشی کنیم، تنها چیزی که باقی می‌ماند، جنون وحشتناکی است که جوکر را در برگرفته است.

جوکر خطرناک‌ترین جنبه‌های یک روانی را به نمایش می‌گذارد؛ فقدان ترس، فقدان همدلی و مهم‌تر از همه میل بی‌حد و حصرش به هیجان. در دقایق ابتدایی فیلم با دیوانگی‌های این شخصیت به خوبی آشنا می‌شویم و مقداری زیادی آتش‌بازی را به چشم می‌بینیم که اصلا انجام دادنشان لزومی نداشت. البته که این سکانس و سایر صحنه‌های حضور جوکر در «شوالیه‌ی تاریکی» فوق‌العاده ساخته شده و این حس را در بسیاری از مخاطبان ایجاد می‌کند که با دیدن یک دلقک با صورتی گریم شده سریعا باید فرار را بر قرار ترجیح دهند.

۳- هنری در «هنری: تصویر یک قاتل زنجیره‌ای» (Henry: Portrait of a Serial Killer)

• سال انتشار: ۱۹۹۰
• کارگردان: جان مک ناتن
• بازیگران: مایکل روکر، تام تولس، تریسی آرنولد
• امتیاز IMDb فیلم: ۷ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۸۹ از ۱۰۰

مایکل روکر در بهترین نقش کارنامه‌ی حرفه‌ای‌اش ایفاگر نقش هنری در «هنری: تصویر یک قاتل زنجیره‌ای» بود، فیلمی که به گفته‌ی متخصصان از بهترین تصاویر تاریخ سینما از یک قاتل زنجیره‌ای مخوف را ارائه داد. هنری پس از اتمام دوران محکومیت به خاطر کشتن مادرش نه تنها متحول نمی‌شود بلکه خیلی زود به شیوه‌های قدیمی‌زندگی‌اش بازمی‌گردد. فیلم هرج و مرج و بی‌ثباتی در زندگی یک بیمار روانی را دنبال می‌کند. فقدان بینش و همدلی در این شخصیت، یک کلاس درس کامل برای بررسی قاتل‌های زنجیره‌ای در دنیای واقعی است. در نهایت ناتوانی هنری در برنامه‌ریزی منجر به سقوطش می‌شود.

اگر هنوز هم فکر می‌کنید «هنری: تصویر یک قاتل زنجیره‌ای» به اندازه‌ی کافی ترسناک نیست تنها چند ثانیه به این واقعیت فکر کنید که فیلم کم و بیش از زندگی یک قاتل سریالی واقعی اقتباس شده که ادعا می‌کرد یکه و تنها بیش از ۱۰۰ نفر را به قتل رسانده است.

۲- هانس بکرت در فیلم «ام» (M)

• سال انتشار: ۱۹۳۱
• کارگردان: فریتس لانگ
• بازیگران: پیتر لوره، برونو زینر، گئورگ جان
• امتیاز IMDb فیلم: ۸.۳ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۱۰۰ از ۱۰۰

کشتار کودکان تا مدت‌ها یکی از تابوهای ژانر وحشت به حساب می‌آمد؛ با این حال «ام» سال ۱۹۳۱ این تابو را شکست برای نخستین بار زندگی یک قاتل زنجیره‌ای کودکان را دستمایه قرار داد. هانس بکرت در ابتدا برای دنیای اطرافش کاملا عادی به نظر می‌رسید اما وقتی دست به کشتار فجیع و بی‌رحمانه‌ی کودکان می‌زند، این موضوع برای همیشه دستخوش تغییر می‌شود. هانس در آن دوره با ارائه‌ی تصویری دقیق و کامل از شخصیت‌های جامعه ستیز در فیلم‌های سینمایی، از سایر همتایانش کاملا متمایز شد.

روان شناسان ویژگی‌های شخصیتی رایج در شکارچیان کودکان و میل آن‌ها برای انجام این قتل‌ها با روش‌ها تشریفاتی را در بسیاری از قاتل‌های زنجیره‌ای واقعی شناسایی کردند. همه‌ی این موارد در شخصیت ‌هانس وجود داشت و عذاب دائمی که هنگام قتل‌هایش متحمل می‌شد باعث شد روان شناسان به او برچسب شبه سایکوپت یا جامعه‌ستیز را بزنند. در نهایت با نگاهی به تصویر بالا کم‌تر مخاطبی می‌تواند حدس بزند قرار است به تماشای گوشه‌هایی از زندگی پرفرازونشیب یکی از مخوف‌ترین قاتل‌های سریالی سینمایی بنشیند.

۱- آنتون چیگور در «جایی برای پیرمردها نیست» (No Country for Old Men)

• سال انتشار: ۲۰۰۷
• کارگردان: جوئل کوئن، اتان کوئن
• بازیگران: تامی لی جونز، جاش برولین، خاویر باردم
• امتیاز IMDb فیلم: ۸.۲ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۹۳ از ۱۰۰

بیش از ۱۲۰ روان‌پزشکی که به تماشای آثار سینمایی متعدد نشستند «آنتون چیگور» در «جایی برای پیرمردها نیست» را با قاطعیت واقع‌گرایانه‌ترین تصویر از شخصیت‌های جامعه ستیز در فیلم‌های سینمایی دانستند. شخصیت او یک روانی کلاسیک است که هیچ بویی از همدلی نبرده و تنها برای رسیدن به پول حاضر است جان‌های زیادی را فدا کند. او آنقدر عادی و خون سرد قتل‌هایش را انجام می‌دهد که یک انسان عادی در برخورد با شستن لباس‌های چرکش.

از اولین سکانسی که سر و کله‌ی چیگور پیدا می‌شود حتی اندکی انسانیت هم در پس چشمانش دیده نمی‌شود. ساموئل لیستد محقق اصلی این پژوهش اظهار داشت نزدیک‌ترین چیزی که در دنیای واقعی به شخصیت آنتون چیگور دیده، زمانی بوده که با دو قاتل واقعی مصاحبه کرده و هیچ نشانه‌ای از گناه، اضطراب و افسردگی را از خودشان بروز ندادند و در مجموع هیچ درکی از احساسات انسانی نداشتند؛ بنابراین اگر تصور می‌کنید شخصیت‌هایی مثل آنتون چیگور در دنیای واقعی وجود خارجی ندارند، متاسفانه سخت در اشتباهید.

منبع: movieweb