سینمای دهه‌ی ۱۹۹۰ به دلایل متعددی پیشگام بود. این دهه فیلم‌های کلاسیک و خارق‌العاده‌ی بسیاری برای طرفدارها به ارمغان آورد که همچنان محبوب‌اند و در خاطرها زنده مانده‌‌اند. اما هنگامی که عده‌ای از هنرمندان سعی کردند سطح تحمل و سلیقه‌ی مخاطب را محک بزنند، نتیجه‌ی کار برای تعدادی از فیلم‌ها به شکل دیگری «نوآورانه» از آب درآمد و تبدیل به فیلم جنجالی شد.
بعضی فیلمسازان بیش از حد برای ارائه‌ی یک کار اصیل و منحصربه‌فرد تلاش می‌کردند و نتیجه‌ی آن، تماشاگران را شوکه کرد. بسیاری از این فیلم‌ها حتی در بعضی کشورها ممنوع شدند یا به دلیل سکانس‌ها و مضامین به‌خصوص و یا تأثیری که بر مخاطب می‌گذاشتند، در ساعات معمول اجازه‌ی اکران نیافتند. بعضی‌ها هم از نگاه دنیای مدرن امروز، فیلم جنجالی و بحث‌برانگیز به حساب می‌آیند؛ در حالی که بعضی دیگر حتی در دهه‌ی ۱۹۹۰ محل جدال و مناقشه بودند. آنچه در ادامه می‌خوانید حاوی موضوعات حساسی از جمله عناصر داستانی بحث‌برانگیز و حوادث دنیای واقعی است. لطفاً در خواندن متن با احتیاط پیش بروید.
۱. ارتباط فیلم «بازی بچگانه ۳» (Child’s Play 3) به یک ماجرای قتل واقعی
- کارگردان: جک بندر
- بازیگران: جاستین والین، پری ریوز، براد دوریف، اندرو رابینسون
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۲۳ از ۱۰۰
فیلم «بازی بچگانه ۳» برای طرفدارها ناامیدکننده بود. آن‌ها معتقد بودند که قسمت سوم این سری‌فیلم اصلاً به خوبی سایر قسمت‌های آن از آب درنیامده است. نقدهای منفی و امتیاز پایین آن هم این موضوع را تأیید کرد. با این حال چیزی که باعث شد این فیلم از ناامیدکننده به بحث‌برانگیز تبدیل شود، تحقیقاتی بود که در رابطه با تأثیر این فیلم بر ماجرای قتل جیمز بالگر به راه افتاد.
علی‌رغم اینکه نتیجه‌ی تحقیقات نشان داد این فیلم هیچ ارتباطی با قتل نداشته است، اسم آن با ماجرای قتل گره خورد و بسیاری از کشورها دیگر آن را در ساعات معمول اکران نمی‌کردند. فیلم «بازی بچگانه ۳» تا به امروز تحت‌تأثیر تحقیقات قتل، بحث‌برانگیز باقی‌مانده است.
۲. «چشمان کاملاً بسته» (Eyes Wide Shut) پر از معما و ترس
- کارگردان: استنلی کوبریک
- بازیگران: نیکول کیدمن، تام کروز، سیدنی پولاک
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۷۶ از ۱۰۰
«چشمان کاملاً بسته» در پایان دهه‌ی ۱۹۹۰ ساخته شد و یکی از جنجالی‌ترین فیلم‌های تاریخ است. تئوری‌های توطئه‌ی زیادی در رابطه با این فیلم وجود دارد و مردم بر این باورند که استنلی کوبریک قصد رساندن پیام روشنی از ساخت آن داشته است. کوبریک مدت کوتاهی پس از تماشای فیلمش برای اولین بار، درگذشت؛ اتفاقی که بیشتر به شایعات دامن زد.
در «چشمان کاملا بسته» به ایلومیناتی و فعالیت‌های آن اشاره‌هایی شده است. همچنین نمادهای عجیب‌وغریب، مناسک آیینی و اشاره‌هایی بر این مبنا در فیلم دیده می‌شود که داستان آن پایه و اساس واقعی دارد. حتی با گذشت بیش از بیست سال از اکران این فیلم همچنان در موقعیت‌های واقعی زندگی مثل پرونده‌ی جفری اپستین مطرح می‌شود.
۳. مضامین نژادپرستانه‌ی نفهته در انیمیشن «علاءالدین» (Aladdin)
- کارگردان:ران کلمنتس، جان ماسکر
- صداپیشگان:اسکات وینگر، جاناتان فریمن، رابین ویلیامز، لیندا لارکین
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۵ از ۱۰۰
انیمیشن محصول دیزنی «علاءالدین» به دلیل استفاده از کلیشه‌های قومی بسیار مورد انتقاد قرار گرفت. افراد بد و شرور فیلم همه به شکل اغراق‌آمیزی خصوصیات چهره‌ی اعراب را داشتند، در حالی که علاءالدین، کسی که قهرمان داستان است و بینندگان قرار است تشویقش کنند، رنگ‌پریده‌تر و اساساً شبیه به یک آمریکایی ترسیم شده بود. شرور جلوه دادن ویژگی‌های ظاهری اعراب بسیار مشکل‌آفرین است. دیالوگ‌هایی مثل «جایی که از چهره‌ات خوش‌شان نیاید، گوشت را می‌برند» و «این وحشیانه است، اما خب، هیچ‌جا خانه‌ی آدم نمی‌شود»، ذاتاً نژادپرستانه و فوق‌العاده توهین‌آمیز هستند.
۴. شیفتگی غیراخلاقی در فیلم جنجالی «لولیتا» (Lolita)
- کارگردان: آدریان لین
- بازیگران: جرمی آیرونز، ملانی گریفیث، دامینیک سوین
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۶۸ از ۱۰۰
فیلم «لولیتا» محصول ۱۹۹۷ به دلیل موضوع و مضامینش برای اکران در بعضی از کشورها با مشکل مواجه شد. در این فیلم، مردی میانسال به نام هامبرت به دلیل کشش جنسی که به دختربچه‌ی یک زن بیوه داشت، به خانه‌ی او اسباب‌کشی می‌کند. هامبرت رابطه‌اش را با آن دختربچه، لولیتا، ادامه می‌دهد اما آن را به شکل یک رابطه‌ی پدر دختری به دنیا نشان می‌دهد.
در دسامبر ۱۹۹۶، جانبنت رمزی، ملکه‌ی زیبایی شش ساله کشته شد. حدوداً در همان زمان برای هرزه‌نگاری کودکان سرکوب سختگیرانه‌تری اعمال شد و برای متهمان به پدوفیلیا احکام شدیدتری در نظر گرفته شد. در نتیجه‌ی آن، «لولیتا» تا جایی که امکان داشت از اکران بر پرده‌های سینما کنار گذاشته شد. امروزه این کتاب به دلیل آگاهی جامعه‌ی مدرن از اثرات مخرب کودک‌آزاری همچنان بحث‌برانگیز است.
۵. «سگ‌های انباری» (Reservoir Dogs) تماشاچی‌هایی داشت که نتوانستند تا آخر فیلم در سالن سینما بنشینند!
- کارگردان: کوئنتین تارانتینو
- بازیگران: هاروی کایتل، تیم راث، استیو بوشمی، کریس پن، مایکل مدسن، کوئنتین تارانتینو
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۹ از ۱۰۰
پس از اکران فیلم «سگ‌های انباری» محصول ۱۹۹۲، بعضی از تماشاچیان نتوانستند تا آخر فیلم بنشینند و از سالن‌های سینما بیرون آمدند. با اینکه فیلم درجه‌بندی ۱۸+ دریافت کرد و به تماشاگران درباره‌ی خشونت وحشتناکش هشدار داده بود، اما بعضی از صحنه‌ها بیش از حد تحمل‌شان بود. سکانس شکنجه‌ی یک افسر پلیس با همراهی آهنگ (Stuck in the Middle with You) غیرقابل‌پذیرش محسوب می‌شد. این سکانس به جای اینکه جدی گرفته شود، طنزآمیز و مسخره به نظر آمد.
بسیاری معتقدند «سگ‌های انباری» یک فیلم خارق‌العاده است؛ اما صحنه‌ای که استاد فیلم‌های ترسناک، وس کریون، وسط تماشای فیلم سالن سینما را ترک کرد، به همراه همه‌ی آن سکانس‌های پر از خشونت و ناسزاگویی غیرضروری، در ذهن مردم حک شده است.
۶. فیلم جنجالی «ساوث پارک: گنده‌تر، درازتر و بریده‌نشده» (South Park: Bigger, Longer & Uncut) حد و مرزها را کنار زد
- کارگردان: تری پارکر
- صداپیشگان: تری پارکر، آیزاک هیز، مری کی برگمن
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۰ از ۱۰۰
«ساوث پارک» همیشه به خاطر طنز، خشونت و استفاده از کلمات ناسزا، یک برنامه‌ی تلویزیونی جنجالی بوده است. سازندگان آن مدت‌هاست که در ساخت محتوای طنز خود به مسائل مربوط به سانسور می‌پردازند؛ اما این بار در فیلم «ساوث پارک: گنده‌تر، درازتر و بریده‌نشده» یک گام فراتر گذاشتند. در این فیلم «انجمن سینمایی امریکا» به شدت مورد هجو و تمسخر قرار می‌گیرد، به طوری که قبل از اکران سعی کرده بودند آن را سانسور کنند.
سال ۲۰۲۱، لیل ناز اکس، رپر امریکایی، موزیک ویدیویی را منتشر کرد که در آن برای شیطان یک رقص شهوانی اجرا می‌کند. این موزیک ویدیو به طور گسترده‌ای مورد انتقاد قرار گرفت. حالا تصور کنید که در سال ۱۹۹۹، زمانی که «ساوث پارک» شیطان را در یک رابطه‌ی همجنس‌گرایی با صدام حسین نشان داد، چه واکنش‌هایی را برانگیخته است.
۷. جنایت‌هایی که تحت‌تأثیر فیلم جنجالی «قاتلین بالفطره» (Natural Born Killers) رخ دادند
- کارگردان: الیور استون
- بازیگران: وودی هارلسون، جولیت لوئیس، رابرت داونی جونیور، تام سایزمور، تامی لی جونز
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۴۸ از ۱۰۰
فیلم جنجالی «قاتلین بالفطره» به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. تارانتینو، نویسنده‌ی داستان اصلی، آن را به رسمیت نشناخت و علناً نفرت خود را از این فیلم اعلام کرد. «قاتلین بالفطره» به دلیل صحنه‌های خشونت‌آمیزی که تقطیع و ممنوع شده بود، برای اکران با مشکل مواجه شد. اما چیزی که این ماجرا را جنجالی‌تر کرد، به تعویق افتادن اکران آن به علت تحقیقاتی بود که حول قتل‌های تقلیدی شروع شد.
چندین پرونده‌ی قتل و تیراندازی مرتبط با این فیلم وجود دارد. در حالی که نمی‌توان با اطمینان گفت که این جنایات مستقیماً در اثر تماشای این فیلم رخ داده باشند، اما گفته می‌شود که بر وقوع آن‌ها تأثیر گذاشته است.
۸. دقت تاریخی فیلم «جی‌اف‌کی» (JFK)
- کارگردان: الیور استون
- بازیگران: کوین کاستنر، کوین بیکن، تامی لی جونز، گری اُلدمن، سیسی اسپیسک، جو پشی، مارتین شین در نقش راوی
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۵ از ۱۰۰
فیلم «جی‌اف‌کی» ساخته‌ی الیور استون از نظر منتقدان یکی از خطرناک‌ترین فیلم‌های ساخته شده در تاریخ به حساب می‌آید. ساختن فیلمی پیرامون یک رئیس جمهور، مرگ او و تئوری‌های توطئه‌ی مرتبط با آن بدون شک بحث‌برانگیز خواهد بود، اما این فیلم عموماً مورد استقبال قرار گرفت.
این فیلم محصول ۱۹۹۱، تا حدی مسئول انتشار سوابق و مستندات مربوط به ترور جان اف کندی بود. یکی از انتقاداتی که به فیلم «جی‌اف‌کی» شد این بود که نظر شخصی را به عنوان بخشی از واقعیت ارائه کرد و همین باعث شد که مستندات مربوطه به منظور روشن شدن همه‌چیز منتشر شود.
منبع: cbr
