رازها همیشه جذابند و اشتیاق دانستن‌شان می‌تواند انسان را به مسیرهای مخاطره‌انگیزی بکشاند. اگر این اسرار جذاب با فیلم‌نامه‌ی اثری خوش‌ساخت ترکیب شده باشند قابلیت این را دارند که مخاطبان‌شان را تا آخرین لحظه گشوده‌شدن گره با خود همراه کنند. در این مطلب ۱۰ فیلمی را معرفی کرده‌ایم که وظیفه‌ی داستان‌گویی‌شان را استادانه انجام می‌دهند و مخاطب لحظه‌ای چشم از تماشای‌شان برنمی‌دارد. فیلم‌های این فهرست، از طریق بازی‌کردن با ذهن بیننده، تغییر جهت‌های روایت، استفاده از لایه‌های متعدد داستانی یا ایجاد شک در واقعیت چیزی که می‌بینید، نهایت حس تعلیق و کنجکاوی را پدید می‌آورند. به زبان ساده، مانند بسیاری دیگر از فیلم‌ها فقط نظاره‌گر ماجرا نیستید بلکه با جهان داستانی فیلم همراه می‌شوید و سرانجام شخصیت‌ها برای‌تان مهم می‌شود؛ آن‌قدر که با کنار هم قراردادن کدهای فیلم‌نامه سعی دارید زودتر از پایان، سر از کار ماجرا دربیاورید.
۱۰. یادگاری (Memento)
- کارگردان: کریستوفر نولان
- بازیگران: گای پیرس، کری-ان ماس، جو پانتولیانو
- تاریخ انتشار: ۲۰۰۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۳ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۴ از ۱۰
«یادگاری» یک فیلم نئونوآر و هیجان‌انگیز روان‌شناختی به کارگردانی یکی از استادان سبک تعلیق کریستوفر نولان است. این فیلم داستان مردی به نام لئونارد است که از فراموشی انتروگراد (یادزدوگی پس گستر، از دست رفتن حافظه برای رویدادها و تجربه‌هایی است که در یک دوره‌ی نسبتا کوتاه و محدود پیش از ضربه‌ی ایجاد کننده‌ی یادزدودگی رخ داده‌اند. از آنجا که یادزدودگی پس گستر اغلب شامل ناتوانی در یادآوری مطالبی است که زمانی در خاطر بوده‌اند غالب محققان حافظه آن را بیشتر اختلال در توانایی بازیابی یا یادآوری اطلاعات می‌دانند تا از دست رفتن واقعی اطلاعات) رنج می‌برد و پس از ضربه‌ای که به سرش وارد شده توانایی یادآوری خاطرات را از دست داده است و این به این معنی که ذهنش دیگر نمی‌تواند خاطرات جدیدی را ایجاد کند.
تنها چیزی که لئونارد به خاطر می‌آورد، انجام ماموریتی است که طی آن بتواند قاتل همسرش را پیدا کند اما تا وقتی چیزهایی را که به تازگی برایش اتفاق افتاده فراموش کند، دستیابی به این مهم کار آسانی نیست. او با کمک یادداشت‌ها، عکس‌ها و نشانه‌هایی که روی بدنش تتو کرده است سعی میکند گذشته را به خاطر آورده و انتقام قتل همسرش را بگیرد. «ممنتو» یا «یادگاری» به دلیل ساختار روایی غیرخطی خود که داستان را در یک سری فلش بک و فلش فوروارد سیاه‌وسفید روایت میکند قابل توجه است. زمانی که در آخر فیلم ماجراهای این دو روایت به هم می‌رسند و ماجرا فاش می‌شود شما از دیدن حقیقت و تمام حدس‌هایی که زده‌اید متحیر خواهید شد.
۹. دانی دارکو (Donnie Darko)
- کارگردان: ریچارد کلی
- بازیگران: جیک جیلنهال، درو بریموز، مگی جیلنهال، ست روگن
- تاریخ انتشار: ۲۰۰۱
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۷ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
«دانی دارکو» درامی علمی – تخیلی محصول سال ۲۰۰۱ آمریکا و به کارگردانی و نویسندگی ریچارد کلی است. این فیلم عجیب روایت‌گر داستان شخصی است که با رسیدن به سن بلوغ دچار چالش‌های متعددی در زندگی شخصی‌اش شده و در تمام طول فیلم با سه مفهوم بنیادین سفر در زمان، مشکلات روحی – روانی و مرگ دست‌وپنجه نرم میکند. قهرمان اصلی این فیلم نوجوانی آشفته به نام «دانی دارکو» است که پس از یک تصادف شوک‌آور شروع به تجربه‌ی توهمات و تصورات غیرعادی میکند. این اتفاق دانی را در مسیری پیچیده قرار می‌دهد، زیرا هم باید با رویدادهای نگران کننده‌ای که در اطرافش اتفاق می‌افتد روبرو شود و هم سعی کند شخصیتی مرموز به معروف به «فرانک» را که اخیرا در رویاهایش ظاهر شده را درک کند.
این شخصیت که موجودی خرگوش – انسان با ظاهری زشت و غول‌پیکر است به او می‌گوید که دنیا ۲۸ روز و ۶ ساعت و ۴۲ دقیقه دیگر به پایان خواهد رسید و دانی را در یک سردرگمی ویران کننده رها میکند.
«دانی دارکو» فیلمی نفس‌گیر با لحنی سنگین، تاریک و پر از مفاهیم گسترده‌ی علمی، فلسفی و روان‌شناختی است که شاید اگر اندکی ابهامات آن برطرف می‌شد، ذهن مخاطب را بیشتر درگیر دنیای خاص خود می‌کرد. شاید به همین دلیل هم است که سه سال پس از اکران، نسخه‌ی Director’s Cut آن با توضیحات و روشن‌گری‌های بیشتر از وقایع نامفهوم فیلم منتشر شد تا بینندگان با دیدن آن کمتر گیج شوند.
۸. دختر گمشده (Gone Girl)
- کارگردان: دیوید فینچر
- بازیگران: بن افلک، رزاموند پایک، امیلی راتایکوفسکی
- تاریخ انتشار: ۲۰۱۴
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۸ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
«دختر گمشده» به کارگردانی دیوید فینچر و بر اساس رمان پرفروش گیلیان فلین، مطالعه‌ای در ارتباط با روابطی است که ناگهان چرخشی بسیار تاریک به خود می‌گیرند. فیلم‌نامه‌ی اثر نوشته‌ی خود گیلیان فلین است و وقایع فیلم روی شخصیت‌هایی با نام‌های نیک و ایمی دان متمرکز است. زوجی که در ابتدای فیلم به اندازه‌ی کافی خوشحال و راضی به نظر می‌رسند اما وقتی ایمی در صبح روز پنجمین سالگرد ازدواج‌شان ناپدید می‌شود داستان شکل دیگری به خود می‌گیرد. پس از این اتفاق نیک به عنوان مظنون اصلی ناپدید شدن همسرش معرفی می‌شود و قیل قال‌های رسانه‌ای در مورد گم شدن ایمی نیز شک و تردید‌ها را درباره‌ی به قتل رسیدنش توسط نیک افزایش می‌دهد.
با جلوتر رفتن داستان و همان‌طور که تحقیقات پیرامون این معما شکل عمیق‌تری به خود می‌گیرد، مشخص می‌شود که هم نیک و هم ایمی رازهای بسیار بزرگی را پنهان می‌کنند. با پیچ‌و‌تاب‌هایی که غیرممکن است انتظار آمدن‌شان را داشته باشیم، «دختر گمشده» شاهکاری از ژانر معمایی است که در پس درام درگیر کننده و زنده‌ی خود به مسائلی همچون اختلاف فرهنگی، اقتصادی، خیانت در زندگی زناشویی، رسانه، انتقام، تاثیرات فزاینده‌ی بحران مالی روی زندگی خانوادگی و یکی از مهم‌ترین معضلات روز جامعه‌ی ما یعنی ظاهرسازی می‌پردازد.
۷. آبی تمام عیار (Perfect Blue)
- کارگردان: ساتوشی کن
- بازیگران: جونکو ایوائو، ریکا ماتسوموتو، شیهو نیئاما
- تاریخ انتشار: ۱۹۹۷
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۳ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
این انیمیشن ژاپنی به کارگردانی ساتوشی کن، به عنوان تاریک‌ترین انیمشین تاریخ سینما و یکی از بهترین‌های تاریخ انیمیشن شناخته می‌شود. این تریلر نفس‌گیر روان‌شناختی داستان دختری به نام میما یک خواننده‌ی سابق و موفق موسیقی پاپ را روایت میکند که علی‌رغم موفقیت بسیار در رشته‌اش آن را رها کرده و به سمت بازیگری می‌رود. او در تکاپو برای پشت سر گذاشتن گذشته و تلاش برای سازگاری با حرفه‌ی جدید خود، شروع به تجربه‌ی اتفاقات عجیب و از دست دادن هویتش میکند. با تغییر دنیای میما و کارهایی که او مجبور به انجام دادن‌شان می‌شود کم‌کم خطوط بین واقعیت و تخیل محو می‌شود و نمی‌توانید واقعا متوجه شوید که آیا او در حال تصور چیزهایی است که وجود ندارند یا واقعیت در حال رخ دادن است.
این دوگانگی و تعلیق زمانی که او هدف حمله‌ی یک استالکر قرار می‌گیرد و شروع به دریافت پیام‌های تهدیدآمیز میکند حالت بدتری به خود گرفته و با فروپاشی روانی میما فیلم به سمت وحشت می‌رود. «آبی کامل» یا «آبی تمام‌عیار» یک انیمه‌ی ژاپنی هیجان‌انگیز روان‌شناختی و یکی از فوق‌العاده‌ترین آثاریست که می‌توانید با خیال راحت دیدنش را به دیگران پیشنهاد دهید. این اثر نیز همانند بسیاری از آثار دیگر ساتوشی کن از جمله پاپریکا به مفهوم ازبین رفتن مرز بین خیال و واقعیت و در هم آمیختن این دو با یکدیگر می پردازد و به عناصری همچون تجاوز، جنون، قتل، خشونت و البته موفقیت اشاره میکند.
۶. جزیره شاتر (Shutter Island)
- کارگردان: مارتین اسکورسیزی
- بازیگران: لئوناردو دی‌کاپریو، امیلی مورتیمر، مارک رافلو
- تاریخ انتشار: ۲۰۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۶۸ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۶۸ از ۱۰۰
فیلمی از مارتین اسکورسیزی بزرگ، «جزیره‌ی شاتر»، داستان دو مارشال آمریکایی به نام‌های تدی دنیلز و چاک ایول را دنبال میکند که برای تحقیق در مورد ناپدید شدن یک بیمار روانی خطرناک از بیمارستانی روانی به جزیره‌ی شاتر سفر می‌کنند. با شروع بررسی هرچقدر تدی در تحقیقاتش عمیق‌تر می‌شود شروع به کشف رازهای عجیب و نگران کننده‌ای در مورد تیمارستان و بیمارانش میکند که باعث می‌شود به سلامت عقل خودش شک کند و آن را زیر سوال ببرد. البته مخاطب نیز با دیدن این ماجراها و اتفاقات قطعا به سلامت عقلش شک خواهد کرد. داستان فیلم از روی رمان پرفروشی به همین نام نوشته‌ی دنیس لهان افتباس شده است و ماجراهای فیلم در سال ۱۹۵۴ و مدتی پس از جنگ‌جهانی دوم اتفاق می‌افتد.
«هالیوود اینسایدر» درباره‌ی این فیلم فوق‌العاده نوشته است: «شاتر آیلند» قدرتی شبیه به کنترل ذهن را بر مخاطب از خود نشان می‌دهد. فیلم هرچه جلوتر می‌رود مرز میان بیماران روانی، روان‌پزشکان، زندان‌بانان و همه‌ی آن چیزهایی که از گذشته روح تدی را تسخیر کرده‌اند کمرنگ‌تر و نامتمایزتر می‌شوند. در یک کلام فیلم تبدیل می‌شود به جست‌وجو و کاوشی در روح و روان انسان‌ها و تلاش برای شناخت این مضمون که عدم سلامت ذهنی و سلامت ذهنی چیست و آیا اساسا این دو تفاوتی باهم دارند؟
«جزیره‌ی شاتر» چهارمین همکاری مارتین اسکورسیزی و لئوناردو دی‌کاپریو و احتمالا بهترین آن‌هاست که از بازگو کردن بیشتر داستانش امتناع کرده و اجازه می‌هیم تا خودتان دنیای پر از شگفتی‌اش را کشف کنید اما پیش از دیدنش آماده‌ی دیدن برخی تحولات تکان دهنده و شوک‌آور باشید.
۵. ناپدیدشدن (The Vanishing)
- کارگردان: جورج اسلویزر
- بازیگران: برنارد پییر دونادیو، جین بروتز، جوآنا تر استیژ
- تاریخ انتشار: ۱۹۸۸
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۸ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
«ناپدید شدن» یا آن‌طور که با اسم اصلی‌اش «Spoorloos» به معنی «بدون رد» شناخته می‌شود، یک فیلم هلندی مهیج به کارگردانی جورج اسلویزر است که در سال ۱۹۸۸ با اقتباس از رمان «تخم مرغ طلایی» نوشته‌ی تیم کرابه ساخته شد. البته نباید آن را با بازسازی آمریکایی به همین نام که در سال ۱۹۹۳ منتشر شد، اشتباه گرفت.
فیلم داستان یک زوج هلندی، رکس و ساکسیا را روایت میکند که طی سفر تفریحی‌شان به فرانسه برای استراحت در استراحت‌گاهی متوقف می‌شوند. ساکسیا برای خرید وارد فروشگاه پمپ بنزین می‌شود، در حالی که نامزدش رکس (جین برووتز) بیرون منتظر است. ساسکیا اما هرگز برنمی گردد و رکس چندین سال آینده را با وسواس دیوانه کننده‌ای صرف جستجو برای یافتن او میکند. دیدن تلاش‌های مرد برای یافتن نامزدش و کنار هم قرار دادن سرنخ‌هایی که او پیدا میکند مخاطب را تا آخرین لحظه حیرت‌زده خواهد کرد.
در آخر پیشنهاد می‌کنیم که حتما نسخه‌ی اصلی فیلم را تماشا کنید زیرا بازسازی هالیوودی آن یک عقب‌گرد تمام‌عیار است.
۴. چشمان کاملا بسته (Eyes Wide shut)
- کارگردان: استنلی کوبریک
- بازیگران: تام کروز، نیکول کیدمن، سیدنی پولاک
- تاریخ انتشار: ۱۹۹۹
- امتیاز راتن تومیتوز: ۷۶ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۵ از ۱۰
آخرین فیلم استنلی کوبریک فقید، «چشمان کاملا بسته»، پس از مرگ او و در سال ۱۹۹۹ اکران شد. فیلم روند تولید طاقت‌فرسایی داشت و سرانجام پس از ۴۰۰ روز فیلم‌برداری که رکورد بیشترین تعداد روز برای ساخت یک فیلم است آماده‌ی نمایش شد. البته این رخداد با توجه به وسواس‌های مشهور کوبریک در ضبط سکانس‌ها بسیار طبیعی است.
با همه‌ی این‌ها تولید سخت و پر از ظرافت کار کاملا نتیجه داد و یکی از بهترین فیلم‌های دهه‌ی ۹۰ و یک درام مهیج توطئه‌ای عالی پر از تعلیق شکل گرفت. نقشهای اصلی فیلم بر عهده‌ی زوج موفق آن روزهای سینما، تام کروز و نیکول کیدمن بود و داستان آن رویارویی یک مرد با دنیای اموات عجیب و غریب نخبگان آمریکایی و شک‌هایش را به نمایش می‌گذارد.
قسمتی رازآلود، بخشی تریلری روان‌شناختی و بخشی بازگو کننده‌ی تئوری توطئه؛ «چشمان کاملا بسته» یک اثر پیچیده ، استادانه و پر از تعلیق است که هنر فیلم‌سازی خاقش را به رخ می‌کشد.
این فیلم پررمزورازترین، چالش‌برانگیزترین و به طرز عجیبی نشاط‌بخش‌ترین فیلم استنلی کوبریک است و از نظر بصری، شاید خیره‌کننده‌ترین کار او باشد. او که همیشه در استفاده از رنگ و نور برای خلق تصاویری رویایی مهارتی مثال زدنی داشت، اینجا با چشمانی مثل یک نقاش رنگ و نور را برای ترسیم فضای وهم‌آلود فیلم به کار می‌گیرد. اما لحن عاطفی فیلم شگفت‌انگیزترین نکته‌ی آن است. کوبریک که همیشه متهم به این بود که بدبین است و ترحم ناچیزی در قبال انسان‌ها از خود بروز می‌دهد آخرین شاهکارش را با خوش‌بینی گیرایی به پایان می‌رساند. آخرین دیالوگ «چشمان کاملاً بسته»، که واپسین دیالوگ دنیای سینمایی استاد هم هست، توسط نیکول کیدمن به زبان آورده می‌شود و دعوت به اساسی‌ترین غریزه‌ی انسانی است.
۳. زودیاک (Zodiac)
- کارگردان: دیوید فینچر
- بازیگران: رابرت داونی جونیور، جیک جیلنهال، مارک رافلو
- تاریخ انتشار: ۲۰۰۷
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۰ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
«زودیاک» یک فیلم معمایی و مهیج آمریکایی به کارگردانی دیوید فینچر و نویسندگی چیمز وندربیت است که براساس کتابی به همین نام به قلم رابرت گری اسمیت ساخته شده. «زودیاک» دیوید فینچر درباره‌ی یکی از معروف‌ترین معماهای حل نشده‌ی دنیا، هویت واقعی قاتلی زنجیره‌ای به نام زودیاک است. این فیلم بسیاری از جذابیت‌های خود را مدیون جذابیت ذاتی سوژه‌ایست که براساس آن ساخته شده است. جذابیتی ذاتی که تضمین میکند با فیلمی خوش‌ساخت و تماشایی طرف هستیم.
اثری که به عنوان روزنامه‌نگاری تحقیقی استاندارد آغاز می‌شود با پیشروی فیلم به سمت نتیجه‌گیری پیچیده‌اش با پارانویا درهم می‌آمیزد و یک بازی شیطانی را با مخاطب آغاز میکند. «زودیاک» در بین فیلم‌های سازنده‌اش یک مورد استثنایی است. دیوید فینچر با فیلم‌های مهم و پرسروصدایی همچون «هفت»، «بازی»، «باشگاه مشت زنی» و «اتاق وحشت»، ثابت کرده است که فیلم‌سازی سبک‌گرا و متفاوت است. فیلم از حیث فنی و تکنیکی کوچک‌ترین ایرادی ندارد و بازی‌های جیک جیلنهال، رابرت داونی جونیور و مارک رافلو خیره کننده است. به‌طور خلاصه فینچر فیلمی ساخته است که تماشای آن برای طرفداران آثار معمایی ضروریست.
۲. شیطان صفتان (Diabolique)
- کارگردان: آنری ژرژ کلوزو
- بازیگران: سیمون سینیوره، ورا کلوزو، پل موریس
- تاریخ انتشار: ۱۹۵۵
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۵ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
«شیطان‌صفتان»، یک معمای ترسناک کلاسیک فرانسوی و داستانی پیچیده از فریب و قتل است. این فیلم توسط آنری- ژرژ کلوزو و در سال ۱۹۵۵ ساخته شده. آنچه به عنوان نقشهای توسط دو زن، کریستینا و نیکول، برای کشتن شوهر بدسرپرست و بی‌توجه کریستینا آغاز می‌شود، با ناپدید شدن جسد او و رخ دادن اتفاقات عجیب یک چرخش وحشتناک به خود می‌گیرد و تماشاگر را میخکوب میکند.
فیلم حول محور این سوال می‌چرخد که آیا میشل زنده است یا مرده؟ آیا نیروهای ماوراءطبیعی نیز در این بازی هستند یا خیر؟ فیلم فوق‌العاده هیجان‌انگیز است و اگرچه حدس راز نهایی آن غیرممکن نیست اما حسابی جای خود را در دل تماشاگر باز میکند و او را تا انتها با خود همراه می‌سازد. طرفداران فیلم های سیاه و سفید نباید لذت دیدن این فیلم خوش‌ساخت از سینمای فرانسه را از دست بدهند.
۱. سرگیجه (Vertigo)
- کارگردان: آلفرد هیچکاک
- بازیگران: کیم نواک، جیمز استوارت، باربارا بل گتس
- تاریخ انتشار: ۱۹۵۸
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۲ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۳ از ۱۰
«سرگیجه»ی آلفرد هیچکاک، یک فیلم نوآر و تریلر روان‌شناختی است که در سال ۱۹۵۸ و براساس رمان فرانسوی از میان مردگان نوشته‌ی بوالو نارسژاک ساخته شد. این فیلم که مدت‌هاست به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های ساخته شده تاکنون شناخته می‌شود، پیچیده‌ترین، روان‌شناختی‌ترین و هیجان‌انگیزترین فیلم هیچکاک است (بر اساس فهرست Sight and Sound BFI) و در عین حال به طرز دیوانه کننده ای مرموز و به شکل ظریفی وابسته به عشق است. فیلمی که مانند سه راز تمام عیار در یک بسته به نظر می‌رسد.
«سرگیجه» داستان یک گارآگاه پلیس است که به خاطر سرگیجه‌های ادامه‌دارش خود را بازنشسته میکند. در ادامه یکی از دوستانش او را برای تحت تعقیب قرار دادن همسرش که به او مشکوک است استخدام میکند اما این کارآگاه که نقش او را جیمز استوارت بازی میکند دلباخته‌ی هدف خود می‌شود که این عشق ممنوعه عواقب غم‌انگیزی را برایش به همراه دارد. اجازه ندهید این داستان ساده‌ی یک خطی شما را فریب دهد زیرا استاد مسلم تعلیق در سینما یعنی آلفرد هیچکاک با اضافه کردن لایه‌های داستانی متعدد دست به خلق شاهکاری میزند که هنوز هم تازگی و طراوت روز اول را داراست.
مشهورترین اثر هیچکاک و محبوب‌ترین فیلمش بین منتقدان. ظاهراً برای خود هیچکاک اثبات برتری تعلیق بر غافلگیری (با فاش کردن راز جودی در همان ابتدای حضورش در فیلم) بوده است. تلاش دیوانه‌وار اسکاتی برای زنده کردن یک زن مرده، و ترفند تکنیکی فوق‌العاده برای القای حس سرگیجه به تماشاگر، از مهم‌ترین نکته‌های فیلم هستند. همچنین حس عذاب وجدان اسکاتی و تلاشش برای بازسازی گذشته و رهایی از حس سرگیجه نیز، از دیگر جنبه‌های بسیار جذاب فیلم به شمار می‌روند. صحنه‌های تعقیب مادلین، کل صحنه پایانی (و غلبه اسکاتی بر ترسش از ارتفاع) و بازی نوواک (با وجود ناراضی بودن هیچکاک از حضور او که ابتدا به جایش ورا مایلز را در نظر داشت) واقعا به یادماندنی است.
این فیلم که با رنگ‌های فوق‌العاده‌ای فیلم‌برداری شده، با مجموعه‌ای از بهترین ایده‌های کارنامه‌ی درخشان هیچکاک یک لذت بصری محض است که حتما باید دیده شود.
منبع: movieweb
