رمان‌های شگفت‌انگیز توماس هریس، نویسنده و فیلم‌نامه‌نویس آمریکایی درباره‌ی آدم‌خوار اهریمنی، هانیبال لکتر در طول بیش از دو دهه به ساخت پنج فیلم بزرگ و دیدنی منجر شده است. وقتی صحبت از نام‌های ترسناک، شاخص و سرشناس دنیای سینما می‌شود، نام هانیبال لکتر همواره به عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین نام‌ها مطرح شده است. توماس هریس تاکنون چهار رمان درباره این آدم‌خوار شیطانی نوشته: «اژدهای سرخ» (Red Dragon) که سال ۱۹۸۱ منتشر شد، «سکوت بره ها» (The Silence Of he Lambs) که نگارش آن سال ۱۹۸۸ به پایان رسید، «هانیبال» (Hannibal) منتشر شده به سال ۱۹۹۹ و «خیزش هانیبال» (Hannibal Rising) که سال ۲۰۰۶ روی پیشخوان کتاب‌فروشی‌ها رفت. این چهار رمان پایه و اساس پنج فیلم دیدنی همراه با یک مجموعه تلویزیونی فوق‌العاده تماشایی بر اساس شخصیت هانیبال لکتر هستند که بسیاری معتقدند بهترین اقتباس از لکتر و داستان‌های دنباله‌دار اوست. هرچند که در این مطلب راجع به آن صحبتی نکرده‌ایم.
از رمان «اژدهای قرمز» دو اقتباس مختلف روی پرده‌ی سینما رفته است. اول، فیلم «شکارچی انسان» (Manhunter) محصول سال ۱۹۸۶ که مایکل مان آن را براساس این رمان ساخت. اما پنج سال بعد، اقتباس بعدی از این کتاب با نام «سکوت بره‌ها» که توسط جاناتان دمی کارگردانی شده بود به حدی مورد استقبال و توجه منتقدان و تماشاگران قرار گرفت که کارگردان‌ها را مجاب کرد تا فیلم‌های بیشتری را با حضور شخصیتی که او را برنده‌ی جایزه‌ی اسکار بهترین بازیگر مرد کرد، یعنی هانیبال لکتر مرموز و جذاب بسازند. این ماجرا منجر به ساخت اقتباس‌های دیگری از «اژدهای سرخ» شد که در ادامه با آنها بیشتر آشنا خواهیم شد.
برای بیشتر بینندگان و علاقمندان سینما، «سکوت بره ها» اولین باری بود که دکتر لکتر شرور را می دیدند و با شخصیت باهوش او آشنا می‌شدند. آنتونی هاپکینز بزرگ هم چنان بی‌نقص و اثرگذار این نقش را اجرا کرده بود که به نوعی مترادف با این شخصیت شده بود و همه دکتر لکتر را با چهره‌ی او به خاطر می‌آوردند. این فرانچایز دیدنی تاریخچه‌ی جالبی روی پرده‌ی سینما داشته است. در این مطلب فیلم‌های هانیبال لکتر را ابتدا به ترتیب زمانی ساخت معرفی و پس از آن در فهرستی براساس تاریخ اکران بررسی کرده‌ایم.
اگر به دنبال دیدن فیلم‌های ساخته شده درباره‌ی دکتر هانیبال لکتر با ترتیب زمانی وقوع صحیح و پشت سرهم هستید فهرست زیر می‌تواند راهنمای شما در این ماجراجویی جذاب باشد:
۱. خیزش هانیبال (Hannibal Rising)
۲. شکارچی انسان (Manhunter)
۳. اژدهای سرخ (Red Dragon)
۴. سکوت بره‌ها (Silence Of The Lambs)
۵. هانیبال (Hannibal)
۱.خیزش هانیبال (Hannibal Rising)
- کارگردان: پیتر وبر
- بازیگران: گسپرد اولیل، گانگ لی، ریس ایفانز
- تاریخ انتشار: ۲۰۰۷
- امتیاز راتن تومیتوز: ۱۶ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۶.۱ از ۱۰
«خیزش هانیبال» داستان اصلی دکتر هانیبال لکتر و نشان دهنده‌ی چگونگی روند تبدیل شدن او به یک قاتل سریالی آدم‌خوار است. عواقب پس از جنگ جهانی دوم خود را نشان داده و هرج و مرج و بی‌قانونی سراسر اروپا را فرا گرفته است. هانیبال جوان و خواهرش توسط گروهی از اراذل و اوباش شبه نظامی مورد حمله قرار می‌گیرند، از جمله انریکا دورتلیچ فوق‌العاده وحشتناک و چندش‌آور (با بازی ریچارد بریک، که در چندین فیلم راب زامبی ظاهر شده است)، که پوزخندی دیوانه‌وار و ترسناک دارد. این گروه شبه نظامی که حسابی گرسنه هستند، باید برای زنده ماندن غذا بخورند اما قحطی هیچ غذایی را باقی نگذاشته و آنها در نهایت خواهر کوچکتر هانیبال را برای قصابی و خوردن انتخاب می کنند.
چندین سال پس از این ماجرای وحشتناک هانیبال هنوز هم نتوانسته با تراژدی غم‌انگیز مرگ خواهرش کنار بیاید و شب و روز را در فکر انتقام می‌گذراند. لکتر پس از قبولی در یک دانشکده‌ی پزشکی سطح بالا در فرانسه و کسب موفقیت در آن، افرادی که مسئول مرگ خواهرش بودند را یکی یکی دنبال می‌کند و انتقام هولناکی از آنها می‌گیرد. حتی در یک مورد صورت یکی از مردان که هنوز زنده و در حال فریاد کشیدن بود را می‌خورد. «خیزش هانیبال» از بازی قوی گسپارد اولیل فقید در نقش هانیبال جوان بهره می‌برد که بسیار دیدنی و لذتبخش است. البته ناگفته نماند که فیلم حتی با در نظر گرفتن وجود استانداردهای فیلم‌های هانیبال لکتر در آن نیز فوق العاده تاریک و ناراحت کننده است.
به دلیل عدم مشارکت آنتونی هاپکینز و خودداری او از حضور در فیلم، «خیزش هانیبال» نتوانست در جذب مخاطب موفق عمل کند و بمبی بود که تنها توانست ۲۷ میلیون دلار در داخل کشور فروش داشته باشد که آن هم به خاطر نام هانیبال در عنوان فیلم بود. فروشی که کل آن حتی کمتر از میزانی بود که «هانیبال» یا «اژدهای سرخ» در اولین هفته‌ی افتتاحیه خود به آن دست یافته بودند. برای بسیاری از مخاطبان، این فیلم تنها پروژه‌ای ارزان برای گسترش و طولانی کردن این فرانچایز بود و همچنین آخرین فیلمی از هانیبال لکتر نام گرفت که در سینماها اکران شد. هرچند که آخرین ماجراجویی دکتر هانیبال لکتر در سینما شکستی مفضحانه بود اما شش سال بعد و با پخش سریال فوق‌العاده‌ی «هانیبال» از شبکه‌ی ان بی سی، روحی تازه در آن دمیده شد و ابهت خود را بازیافت.
۲. شکارچی انسان (Manhunter)
- کارگردان: مایکل مان
- بازیگران: ویلیام پترسون، کیم گرایست، جوآن آلن
- تاریخ انتشار: ۱۹۸۶
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۳ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۳ از ۱۰
«شکارچی انسان» با دیگر فیلم های فرانچایز هانیبال کاملا متفاوت است. فیلمی که می‌توان آن را ترسناک‌ترین فیلم تاریخ سینما دانست که به دور از جلوه‌های ویژه‌ی بصری و حقه‌های سینمایی کار خود را به بهترین شکل انجام می‌دهد. ویلیام پترسون نقش کارآگاه اصلی فیلم، یعنی ویل گراهام را بازی می‌کند و برایان کاکس نقش هانیبال لکتر را بر عهده دارد. در حالی که «سکوت بره‌ها» شاخص‌ترین و شناخته شده‌ترین اثر این مجموعه فیلم و اولین مواجهه مخاطبان با دکتر هانیبال لکتر است، اما این «شکارچی انسان» بود که برای اولین بار حضور این شخصیت را روی پرده‌ی نقره‌ای سینما رقم زد.
این فیلم در ابتدا با نام «اژدهای سرخ» شناخته می‌شد اما بعدها به «شکارچی انسان» (نامی که مایکل مان کارگردان اثر از آن متنفر بود) تغییر پیدا کرد زیرا تهیه کنندگانش اخیراً فیلمی فاجعه‌بار به نام «سال اژدها» (Year of the Dragon) ساخته بودند و می‌خواستند «شکارچی انسان» عنوانی کاملا متفاوت داشته باشد که ذهن مخاطب را از آن فیلم و دیگر فیلم های هنرهای رزمی که اژدها! نقش اصلی را در اسم‌شان بازی میکرد دور کنند.
فیلم داستان یک قاتل زنجیره‌ای خطرناک به نام قاتل پری دندان را دنبال می‌کند که تمام اعضای خانواده‌ه‌ی لیدز را به طرز وحشیانه‌ای و در یک زمان به قتل می‌رساند. او با یک عکس از ویلیام بلیک با عنوان اژدهای سرخ همذات پنداری می‌کند. ویل گراهام به اصرار همکارش برای کمک به این پرونده از بازنشستگی فراخوانده می‌شود تا دوباره وارد پرونده‌ی لاینحل این قتل جنون‌آمیز شود اما قول می دهد که زیاد درگیر این قضیه نشود. او اما کم‌کم چنان در آن حل می‌شود که به مرز دیوانگی می‌رسد. ویل با دکتر لکتر ملاقات می‌کند و با استفاده از هوش و استعداد او سعی در رمزگشایی از هویت قاتل دارد . در این حین پری دندان درگیر رابطه‌ای با یک زن نابینا می‌شود که او را به خاطر لب شکری بودنش که باید با جراحی اصلاح شود، قضاوت نمی کند و این تاثیری در او بر جای می گذارد که به شخصیت نونان عمقی احساسی می‌بخشد.
«شکارچی انسان» فیلم بسیار خوبی است، بسیار خوش ساخت و همراه با بازی‌های خوب. پر از ترس و تنش استرس. تام نونان در نقش پری دندان فوق‌العاده ترسناک است، و برایان کاکس تفسیر بسیار متفاوت و منحصر‌به‌فردی از هانیبال لکتر ارائه می‌کند که اگرچه به اندازه بازی هاپکینز شاخص نیست، اما همچنان عملکرد فوق‌العاده‌ای دارد.
این فیلم یک اثر سینمایی فوق العاده با موسیقی فیلم مربوط به دهه ۸۰ و اتمسفری غنی است، یک تریلر جنایی نفس‌گیر که که با فضاسازی شاهکار و چیره‌دستانه‌ی مایکل مان حسابی تاثیرگذار است. از بد ماجرا اما «شکارچی انسان» در گیشه یک فاجعه‌ی کامل بود که به سختی توانست تنها نیمی از هزینه‌ی تولیدش را تامین کند و همین مسئله برای سال‌ها استودیوهای فیلمسازی را از ایده اقتباس از رمان‌های توماس هریس منصرف کرد و باعث شد دینو دولورنتیس، تهیه کننده، حقوق این شخصیت را در ازای دریافت مبلغی برای ساخت شاهکار «سکوت بره‌ها» به شرکت اوریون پیکچرز قرض دهد!
با توجه به این موضوع که «شکارچی انسان» و «اژدهای سرخ» هر دو از یک کتاب اقتباس شده‌اند، هیچ راه درستی برای تماشای آنها به ترتیب وجود ندارد و اساساً هر دو فیلم به عنوان خط زمانی انشعابی برای «خیزش هانیبال» یا «هانیبال رایزینگ» عمل می‌کنند. «شکارچی انسان» همچنین به عنوان یک داستان منحصر به فرد و مستقل عمل می‌کند در حالی که داستان «اژدهای سرخ» مستقیماً به «سکوت بره ها» منتهی شده و به نوعی پایه و اساس آن محسوب می‌شود.
۳. اژدهای سرخ (Red Dragon)
- کارگردان: برت رتنر
- بازیگران: آنتونی هاپکینز، ادوارد نورتون، رالف فاینز
- تاریخ انتشار: ۲۰۰۲
- امتیاز راتن تومیتوز: ۶۹ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۲ از ۱۰
«اژدهای سرخ» فیلمی دلهره‌آور و روان‌شناختی بر اساس رمان چاپ سال ۱۹۸۱ توماس هریس با همین نام، و دومین فیلم اقتباس شده از این کتاب است که سال ۲۰۰۲ روی پرده‌ی سینماها رفت. «اژدهای سرخ» پیش درآمدی مستقیم بر «سکوت بره‌ها» است و اساسا همان داستان فیلم «شکارچی انسان» را دارد. کارگردانی این فیلم را برت رتنر بر عهده داشت و آنتونی هاپکینز مجددا ایفاگر نقش هانیبال لکتر بود و مطابق دفعه‌ی قبل یک بازی خارق‌العاده و باور نکردنی را از خود به نمایش گذاشت. باید اعتراف کرد که تماشای این مرد نابغه که رفتارش به دیوانگی پهلو میزند، در حالی که از سلولش همه را بازی می‌دهد، بسیار لذتبخش است.
این‌بار رالف فاینز بازیگر شخصیتِ پری دندانِ روان‌پریشی است که اژدهای سرخ بلیک پشت بدنش خالکوبی شده است. او عملکردی شرارت‌بار و شیطانی در این فیلم دارد. برای مثال، در یک صحنه به‌یادماندنی، یک خبرنگار معلول (با بازی درخشان فیلیپ سیمور هافمن فقید) را به ویلچر می‌چسباند، او را آتش زده و به خیابان شلوغی می‌فرستد تا همه شاهد سوختنش باشند! این یک عمل بسیار خیره کننده و وحشیانه بود که به تماشاگران بادآوری میکرد با پری دندان شرورتری نسبت به فیلم قبلی روبرو هستند.
داستان فیلم دو سال قبل از حوادث «سکوت بره‌ها» رخ می‌دهد. کارآگاهان ماجرا با بازی ادوارد نورتون (در نقش ویل گراهام) و هاروی کایتل به سراغ هانیبال لکتر زندانی می‌روند تا از او در مورد پری دندان و روش به دام انداختنش مشاوره بگیرند. کل ماجرا برای این دکتر زندانی یک موش و گربه بازی لذتبخش است. او با اف‌بی‌آی همکاری می‌کند تا پری دندان را قبل از اینکه بتواند همکار نابینایش با بازی اما واتسون را بکشد، دستگیر کند. «اژدهای سرخ» بر اساس همان رمانی که «شکارچی انسان» ساخته شده است شکل گرفته، اما پایان بسیار متفاوتی دارد که بسیار هیجان‌انگیزتر و دلهره‌آورتر است و همین مزیت باعث می‌شود آنچه را که فیلم از نظر سبکی کم دارد، در کلیت جبران کند.
فیلم‌های مطرح شده بیانگر یک نکته‌ی جالب هستند که چگونه یک طرح کلی می‌تواند منجر به تولید دو فیلم متفاوت با کارگردانانی شود که سبک کاری‌شان کاملا با یکدیگر فرق می‌کند. در پایان، «اژدهای سرخ» باید سنگینی میراث مرتبط خود با «سکوت بره‌ها» را تحمل کند. جایی که این مقایسه و ارتباط را زمانی که مستقیما به «سکوت بره‌ها» ختم می‌شود و در پایان خود یک کارآگاه زن (کلاریس)به دیدار هانیبال می‌آید به تصویر می‌کشد.
۴. سکوت بره‌ها (The Silence Of The Lambs)
- کارگردان: جاناتان دمی
- بازیگران: آنتونی هاپکینز، جودی فاستر، تد لواین، اسکات گلن
- تاریخ انتشار: ۱۹۹۱
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۵ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۶ از ۱۰
«سکوت بره‌ها» فیلمی در سبک وحشت و روان‌شناختی به کارگردانی جاناتان دمی است که در سال ۱۹۹۱ اکران شد. فیلمی که یکی از شاهکارهای مهم سینما به حساب می‌آید و هنوز هم بعد از سال‌ها دیدنش خالی از لطف نیست. این اثر درخشان با بودجه‌ی تنها ۱۹ میلیون دلار بیش از ۲۷۲ میلیون دلار فروش کرد تا در زمینه‌ی مالی هم یک موفقیت عظیم محسوب شود. در «سکوت بره‌ها»، جک کرافورد از اف‌بی‌آی تلاش می‌کند هانیبال لکتر آدم‌خوار را مجبور کند تا به او در پیدا کردن یک قاتل سریالی دیوانه به نام بوفالو بیل کمک کند. بوفالو بیل زنان را می‌کشد، پوست آن ها را می‌کند و از آنها برای خود لباس می‌دوزد.
اف‌بی‌آی از به دام انداختن او عاجز مانده و تنها راهی که می‌تواند او را دستگیر کند، مراجعه به دکتر لکتر نابغه است که توسط آنتونی هاپکینز با اجرایی که به برنده شدن اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد انجامید به تصویر کشیده شده. کرافورد ماموری به نام کلاریس استارلینگ (جودی فاستر) از آکادمی آموزشی اف‌بی‌آی را انتخاب کرده و او را برای صحبت با لکتر به زندان می‌فرستد تا اطلاعات را استخراج کرده و به او کمک کند تا بتواند به ذهن بوفالو بیل نفود کند.
«سکوت بره ها» زمانی که اکران شد به موفقیت‌های بزرگی دست یافت و تبدیل به یک غول فرهنگی شد. همانطور که گفتیم از لحاظ مالی نیز بسیار موفق بود و به چهارمین فیلم پرفروش سال ۱۹۹۱ در باکس‌آفیس داخلی تبدیل گشت. این شاهکار روان‌شناختی پس از «در یک شب اتفاق افتاد» و «دیوانه از قفس پرید» سومین فیلمی است که که در پنج بخش اصلی جوایز اسکار، بهترین فیلم، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه‌ی اقتباسی موفق به دریافت جایزه شده و همچنین اولین و تنها فیلم در ژانر ترسناک است که برنده‌ی جایزه‌ی بهترین فیلم آکادمی اسکار شده است. این فیلم ترسناک درخشان پر از تعلیق و غافلگیری است و حتی با گذشت ۳۱ سال از اکرانش همچنان یک قطعه نمادین از سینمای ژانر ترسناک است. فیلمی که موجی از تقلیدها را در آثار پس از خود برانگیخت و تبدیل به الگویی استاندارد برای فیلمسازان تازه‌کار شد.
«سکوت بره‌ها» اولین فیلم هانیبال با بازی آنتونی هاپکینز بود و همچنان بهترین فیلم درباره این شخصیت باقی مانده است. در حالی که پایان این فیلم در ابتدا بیشتر یک پایان باز شوم بود تا بینندگان را با این ایده بترساند که این قاتل می‌تواند هر جایی ظاهر شود، اما با توجه به آنچه در سال‌های بعد اتفاق افتاد، ظاهرا این فیلم برای داشتن دنباله‌های متعدد و همچنین آغاز یک فرانچایز ترسناک غیرمنتظره ساخته شده بود.
۵. هانیبال (Hannibal)
- کارگردان: ریدلی اسکات
- بازیگران: آنتونی هاپکینز، جولین مور، گری اولدمن
- تاریخ انتشار: ۲۰۰۱
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۰ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۶.۸ از ۱۰
«هانیبال»، دنباله‌ای شایسته برای «سکوت بره‌ها»ست که یک دهه بعد و در سال ۲۰۰۱ توسط کاگردان افسانه‌ای هالیوود ریدلی اسکات ساخته و منتشر شد. جالب است بدانید که یک دهه قبل ریدلی اسکات جایزه‌ی بهترین کارگردانی برای فیلم «تلما و لوئیز» را به جاناتان دمی برای فیلم «سکوت بره‌ها» باخته بود اما حالا دنباله‌ی آن را بر اساس فیلمنامه‌ای که دیوید مامت نمایشنامه‌نویس آن را نوشته بود می‌ساخت که همین مسائل این فیلم را به رویدادی بسیار مورد انتظار تبدیل میکرد.
آنتونی هاپکینز دوباره نقش هانیبال لکتر را ایفا کرد و در حالی که جودی فاستر از نقش خود کنار کشیده بود، تهیه کنندگان جولیان مور را به جای او در نقش کلاریس استارلینگ جایگزین کردند. خلاصه داستان حول محور میسون ورگر شرور و ترسناک با بازی گری اولدمن می‌چرخد که پس از فرار هانیبال از زندان در پایان فیلم «سکوت بره ها»، جایزه ای ۳ میلیون دلاری را برای گرفتن هانیبال پیشنهاد می‌کند.
این فیلم از نظر تکنیکی، از دیدگاه شخصیت شرور قصه روایت می‌شود، زیرا هانیبال به عنوان قهرمان داستان دیده می‌شود، قهرمانی که توسط یک پدوفیل ثروتمند بدشکل که شیفته لکتر است شکار می‌شود. استقبال از این فیلم باعث شد تا این فیلم به بزرگ‌ترین افتتاحیه‌ی آخر هفته برای اکران در ماه فوریه در آن زمان تبدیل شود و به فروش ۱۶۵ میلیون دلاری در داخل و ۳۵۱ میلیون دلاری در سراسر جهان برسد.
با این حال، واکنش‌ها به «هانیبال» در مقایسه با «سکوت بره‌ها» متفاوت و منفی بود. هاپکینز باید با بسیاری از ستارگان «اژدهای سرخ» پس از نارضایتی از «هانیبال» علیه آن حرف زدند و به فیلم تاختند.
این فیلم در نهایت با یک دنباله‌ی بالقوه به پایان رسید، اما فرانچایز به سمت پیش درآمدها و نهایتا مجموعه‌ی تلویزیونی حرکت کرد. ظاهراً آنتونی هاپکینز خودش فیلم‌نامه‌ی دنباله‌ای از مجموعه را نوشت که می‌خواست در آن شخصیت هانیبال را بکشد، اما متأسفانه این فیلمنامه هرگز ساخته نشد و بنابراین پرونده‌ی دکتر هانیبال لکتر و آینده‌ی مبهم او، ۱۵ سال پس از آخرین فیلمش، همچنان باز است.
در انتها، اگر دوست دارید فیلم‌های هانیبال را بر اساس تاریخ اکران آنها تماشا کنید، لیست زیر می‌تواند راهنمای شما در این امر باشد:
- شکارچی انسان (Manhunter) – تاریخ اکران: ۱۵ آگوست ۱۹۸۱
- سکوت بره‌ها (The Silence Of The Lambs) – تاریخ اکران: ۱۴ فوربه ۱۹۹۱
- هانیبال (Hannibal) – تاریخ اکران: ۹ فوریه ۲۰۰۱
- اژدهای سرخ (Red Dragon) – تاریخ اکران: ۳۰ سپتامبر ۲۰۰۲
- خیزش هانیبال (Hannibal Rising) – تاریخ اکران: ۹ فوریه ۲۰۰۷
منبع: movieweb
